مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1353 هجری خورشیدی به منظور مکانيزه‌نمودن سيستم‌ها و ارائه خدمات رايانه‌اي و تهيه آمار و اطلاعات لازم برای مديريت و بخش‌های مختلف و سرعت بخشيدن به انجام امور آموزشي، پژوهشی و اداری دانشگاه مشهد (دانشگاه فردوسی و دانشگاه علوم پزشکی کنونی) آغاز به فعاليت نمود. دانشگاه مشهد در آن زمان مجموعه‌ گسترده‌ای بود که علاوه بر دانشکده‌ها، موسسه‌ها و واحدهای اداری و آموزشي دانشگاه فردوسی مشهد، شامل دانشکده‌های علوم پزشکی، بيمارستان‌ها و ساير مراکز وابسته درمانی و آموزشی دانشگاه علوم پزشکی کنونی نيز بود. ساختمان مرکز نیز در محل بيمارستان قائم (عج) با مجموعه‌ای از رايانه‌هاي بزرگ (Mainframe) و تجهيزات جانبی مربوط به شرکت IBM مستقر بود و نام مرکز در آن زمان، مركز كامپيوتر، آمار و اطلاعات دانشگاه مشهد بود. همچنین در سال‌های بعد و در مقطعی نیز نام مرکز اطلاعات، آمار و امور رایانه‌ای دانشگاه فردوسی مشهد بر پیشانی آن نشست.

با افزايش فعاليت‌ها و در سال 1355 هجری خورشیدی، ساختمان مجهزی در محل فعلی مرکز (پرديس کنونی دانشگاه فردوسی مشهد) تاسیس شد که در آن هنگام از نظر زيبايي ساختمان، معماری فنی، امکانات، و تجهيزات، منحصر به فرد و نمونه بود. با انتقال مرکز به محل جديد، سازمان و مديريت آن نیز تغییراتی نمود که سبب افزایش کيفيت و نوع خدمات و تجهيزات و ارتقای آن‌ها شد. در سال 1364 به دليل امکانات، خدمات و قابليت‌های فراوان، اين مرکز از طرف سازمان برنامه و بودجه وقت (شورای عالی انفورماتيک) واحدی نمونه شناخته شد و به‌عنوان مرکز کامپيوتر مشاع استان معرفی گرديد و سال‌های متمادی خدمات ذي‌قيمتی در زمينه‌های گوناگون مشاوره، طراحی، پياده‌سازی، اجرا، و پشتيبانی سیستم‌های مکانيزه به دانشگاه و بسياری از سازمان‌ها، مراکز و مؤسسه‌های خارج از آن از جمله آستان قدس رضوی، شرکت برق منطقه‌ای خراسان، بانک ملی ايران، اداره کل آموزش و پرورش، ادارات آموزش و پرورش استان‌ها، سازمان اتوبوس‌رانی و . . . که فاقد امکانات رايانه‌اي بودند، ارائه می‌نمود.

با تفکيک دانشگاه علوم پزشکی و مجهز شدن اغلب سازمان‌ها و مؤسسه‌های مذکور به مراکز مستقل رايانه‌اي، اين خدمات رو به کاهش نهاد. تا در نهایت در سال 1378 و متعاقب رواج و ظهور رايانه‌هاي شخصي و سهولت دستيابی، برنامه‌نويسی و استفاده از آن‌ها، با تبديل نرم‌افزارها و انتقال اطلاعات از آخرين رده رايانه‌های‌ بزرگ (IBM 4341) به رايانه‌هاي کوچک، طی مراسمی پايان کار رايانه‌هاي Mainframe در دانشگاه فردوسی مشهد اعلام گرديد. این مراسم به‌طور رسمی با حضور وزیر وقت فرهنگ و آموزش عالی برگزار شد و اين سري رايانه‌ها به دانشكده مهندسي براي نگهداری در موزه منتقل گرديد. از این پس، مرکز، وظیفه توسعه شبکه‌ رایانه‌ای در دانشگاه فردوسی مشهد را به سرعت پیگیری نمود و هم‌زمان با توسعه سخت‌افزاری آن، نسبت به طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزارها و سامانه‌های مورد نیاز دانشگاه اقدام نمود.

دانشگاه فردوسی مشهد از معدود دانشگاه‌هایی است که مدیریت متمرکز بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات در آن سبب ایجاد مجموعه یکپارچه از سامانه‌ها و شبکه‌های رایانه‌ای شده که خدمات متنوعی را بر بستر فناوری‌های نوین برای دانشجویان، اعضای هیات علمی و کارکنان سومین دانشگاه ایران فراهم آورده است. این خدمات حتی در قالب سامانه‌های دانشگاه فردوسی مشهد (سدف) تاکنون به بیش از 50 دانشگاه و مرکز و موسسه آموزش عالی ارائه شده است.

اگر چه تغییرات بنیادی در فناوری‌ها، سبب کارکردهای مختلف مرکز در نزدیک به 5 دهه فعالیت خود شده است، اما هم‌اکنون هدف اصلی از فعالیت‌های مركز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد، توسعه و کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات در بخش‌های مختلف دانشگاه است.

در تاریخ 26 آبان 1393 و بر اساس مصوبه جلسه شورای فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد، نام این مرکز به مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات تغییر کرد.

در جدول زیر نام افرادی که از ابتدای فعالیت مدیریت مرکز را بر عهده داشته‌اند، آمده است.

جدول (1) : مدیران مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد از ابتدای فعالیت

نام و نام خانوادگی	آغاز تصدی	پایان تصدی
دکتر هما فاریان	1353	1355
دکتر رضا آگاهی	1355	1357
اداره به صورت شورائی	1357	1359
مهندس مجید اختراعی طوسی	1359	1360
مهندس محمود ضیایی	1360	1365
مهندس امیر علیخانزاده	1365	1377
دکتر محسن کاهانی	1377	1395
دکتر سیدامین حسینی‌سنو	1395	1402
دکتر مصطفی نوری بایگی	1402	ادامه دارد

همچنین مرکز، 2 معاون اداری و مالی، و فنی نیز دارد که در جدول زیر نام افرادی که این مسوولیت‌ها را بر عهده داشته‌اند، آمده است.

جدول (2) : معاونان اداری و مالی مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد از سال 1377

نام و نام خانوادگی	آغاز تصدی	پایان تصدی
مهندس حسین افخمی روحانی	1377	1389
مهندس عیسی آرامجو	1389	1400
دکتر امید میلانی‌فرد	1400	ادامه دارد

جدول (3) : معاونان فنی مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد از سال 1384

نام و نام خانوادگی	آغاز تصدی	پایان تصدی
مهندس سعید ابریشمی	1384	1388
دکتر سیدامین حسینی‌سنو	1388	1389
دکتر سعید ابریشمی	1389	1392
دکتر امید میلانی‌فرد	1397	1400

2- افتخارات

به یاری خدا، هم‌اکنون دانشگاه فردوسی مشهد از دانشگاه‌های پیشرو کشور در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات است. بخشی از افتخارات دانشگاه در این زمینه در جدول زیر آمده است.

جدول (4) : افتخارات دانشگاه فردوسی مشهد در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات

سال	عنوان رتبه	عنوان جشنواره / ارزیابی	برگزارکننده / ارزیابی‌کننده
1398	مدیر برتر فناوری اطلاعات (مبفا) - دکتر سیدامین حسینی سنو	هفتمین همایش مدیران فناوری اطلاعات کشور	پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)
1397	محور وب‌گاه دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی برای وب‌گاه اصلی دانشگاه فردوسی مشهد	یازدهمین جشنواره وب ایران	جشنواره وب ايران
1396	عرضه خدمات الکترونیکی و تحول دیجیتالی در نظام اداری	معاونت پشتیبانی و اداری نهاد ریاست جمهوری	معاونت پشتیبانی و اداری نهاد ریاست جمهوری
1395-1387	رتبه‌های برتر بین دانشگاه‌های وزرات علوم، تحقیقات و فناوری^*	ارزیابی وب‌گاه‌های دانشگاهی (وبومتریک)	آزمایشگاه سایبرمتریک اسپانیا
2017	جایگاه 1061 در جهان، 132 در آسیا و 2 در ایران	نظام رتبه‌بندی uniRank	موسسه رتبه‌بندی 4ICU
1395	برگزيده در بخش «دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي» - وب‌گاه انگلیسی دانشگاه	نهمین جشنواره وب ايران	جشنواره وب ايران
1394	برگزیده در محور ارائه محتوا و خدمات بر بستر شبكه ملي اطلاعات	پنجمین جشنواره ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات	وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
1394	جايزه فناوري اطلاعات برتر (فاب نقره‌اي) براي سامانه پايگاه اشتراك دانش (پاد)	سومين همايش مديران فناوري اطلاعات مراكز علمي كشور	پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)
1394	جايزه وب‌گاه برگزيده براي وب‌گاه دانشگاه فردوسي مشهد	سومين همايش مديران فناوري اطلاعات مراكز علمي كشور	پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)
1394	برگزيده در بخش «دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي» - وب‌گاه فارسی دانشگاه	هشتمين جشنواره وب ايران	جشنواره وب ايران
1393	رتبه سوم پایگاه‌های اطلاع‌رسانی در زمینه ICT	چهارمین جشنواره ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات	وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
1392	«تجربه طراحی، پیاده‌سازی و استقرار سامانه‌های متن‌باز در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور»	اولین همایش مدیران فناوری اطلاعات کشور	پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)
1391	رتبه دوم دانشگاه‌های برتر در زمینه ICT	دومین جشنواره ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات	وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
1391	رتبه اول بخش خدمات تعاملی	سومین جشنواره ارزیابی وب‌گاه‌های حاکمیتی	شورای عالی اطلاع‌رسانی
1391	رتبه دوم در محور توسعه دولت الکترونیک	ارزیابی وزارت‌خانه	وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
1387	طرح برتر فناورانه برای سامانه‌های دانشگاه فردوسی (سدف)	جشنواره نوآوری، شکوفایی، پژوهش و فناوری استان خراسان رضوی	استانداری خراسان رضوی
1380	رتبه دوم طرح‌های اجرایی (طرح MIS)	چهارمین جشنواره شهید رجایی	دولت جمهوری اسلامی ایران

*: نتایج این ارزیابی سالی دوبار توسط آزمایشگاه سایبرنتیک اسپانیا و وب‌گاه www.webometrics.info منتشر می‌شود.

3- چشم‌انداز مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات

به ياري خداوند قادر متعال و در مسير تحقق آرمان‌هاي دانشگاه فردوسي مشهد، مركز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد در افق پنج ساله، مركزي است با ارزش‌ها و آرمان‌هاي متعالي و توانمند با جايگاه اول علمي و فناوري در سطح دانشگاه‌هاي كشور و موفق در تحقق اهداف جامعة‌ دانشگاهي كه عمده‌ترين محورهاي مسير آينده آن به شرح زير در نظر گرفته شده است:

ارتقاء موقعيت فناوري اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسي مشهد در سطح ملي و بين‌المللي به عنوان يكي از دانشگاه‌هاي برتر جهان
كمك به اعضاي دانشگاه فردوسي مشهد جهت افزايش سهم دانشگاه در توليد و نشر علم و توسعه مرزهاي دانش به ويژه در راستاي برنامه‌های توسعه كشور از طريق ارايه خدمات مناسب فناوري اطلاعات و ارتباطات
بهبود كيفيت و بالابردن خلاقيت و نوآوري در اراية كلية خدمات
افزایش دانش فني و تخصص كاركنان براي اراية خدمات نوين

4- ماموریت مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات

نظارت، مشاوره، طراحي، مديريت، اجرا و پشتيباني پروژه‌هاي مرتبط با فناوري اطلاعات و ارتباطات در سطح دانشگاه فردوسی مشهد، شهر، استان و كشور با بهترين سطح كيفيت.

5- راهبردهای کلان مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات

آماده‌سازی بستر فنی برای طراحي نظام مديريت مبتني بر اطلاعات
تجهیز دانشگاه به امکانات زیرساختی و فناوری‌های نوین
تحقيق و پژوهش در زمينه توسعه، بهبود و ارتقاي مداوم سامانه‌ها و شبکه‌های رایانه‌ای
مديريت، اجرا و در صورت لزوم برون‌سپاری پروژه‌هاي مرتبط با فناوري اطلاعات و ارتباطات در دانشگاه
ايجاد امنيت و پايداري مناسب در زمينه فناوري اطلاعات و ارتباطات
آموزش و اطلاع‌رساني در زمينه فناوري اطلاعات و ارتباطات
بهبود مداوم ساختار مرکز و فرایندهای داخلی آن با هدف پاسخ‌گویی موثر و پویا
گسترش فرهنگ توليد و استفاده از سامانه‌های متن باز
مشاوره در زمينه فناوري اطلاعات و ارتباطات

6- برنامه‌های عملیاتی مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات

طراحی و تولید سامانه‌های اطلاعاتی جدید
تکمیل سامانه‌های اطلاعاتی موجود
استفاده از فناوری‌های نوین
ارتقا و توسعه مخابرات دانشگاه
ارتقا و توسعه شبکه رایانه‌ای دانشگاه
ارتقای موقعیت دانشگاه در فضای مجازی
ارتقای کیفیت محصولات و خدمات
اصلاح ساختار مرکز

7- ساختار مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات

شکل (1) : ساختار مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد

8- فعالیت‌ها و خدمات

دانشگاه فردوسی مشهد از معدود دانشگاه‌هایی است که مدیریت متمرکز بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات و ساختار منظم و هدف‌مند برای راهبری امور این بخش در آن، سبب ایجاد مجموعه یکپارچه از سامانه‌ها و شبکه‌های رایانه‌ای شده است که خدمات متنوعی را بر بستر فناوری‌های نوین برای دانشجویان، اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه فراهم آورده است. نتیجه تدبیر مناسب در حوزه فناوری در دانشگاه در نزدیک 50 سال فعالیت مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات، شامل ایجاد سامانه‌های یکپارچه نرم‌افزاری دانشگاه تحت عنوان سدف (سامانه‌های دانشگاه فردوسی مشهد) است که مورد استفاده تمامی خانواده دانشگاه فردوسی مشهد (مدیران، کارکنان، اعضای هیات علمی، اساتید، دانشجویان و دانش‌آموختگان) است. این خدمات تاکنون به بیش از 50 دانشگاه، مرکز و موسسه آموزش عالی نیز ارائه شده است.

همچنین آموزش‌های مجازی، وب‌گاه‌های متعدد اطلاع‌رسانی، پایگاه داده‌های علمی، شبکه امن و گسترده رایانه‌ای به همراه خدمات مبتنی بر آن، پهنای باند مناسب در دسترسی به اینترنت و نگهداری و پشتیبانی مداوم سامانه‌‌ها و تجهیزات نیز از فعالیت‌های برجسته این مرکز است. و همه این‌ها تنها بخشی از تلاشی است که به همت کارشناسان و مدیران مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه رخ می‌دهد. در این بخش فعالیت‌ها و خدمات مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد به تفکیک بخش‌ها و اداره‌های عملیاتی مرکز ارائه می‌شود.

8-1- اداره سامانه‌های کاربردی

طراحی، توسعه و پشتیبانی از سامانه‌های نرم‌افزاری دانشگاه فردوسی مشهد، از مهمترین وظایف مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات است. تمامی سامانه‌های مورد استفاده در دانشگاه که شامل سامانه‌های آموزشی، پژوهشی، دانشجویی، اداری و مالی است توسط کارشناسان مرکز طراحی و توسعه یافته است. این سامانه‌ها که بخش اعظم آن نیز به‌نام سامانه‌های سدف مشهور است بر پایه سکوی متن‌باز[1] و فناوری [2]LAMP طراحی شده است. تمرکز مدیریت طراحی، توسعه و پشتیبانی سامانه‌های مورد استفاده در دانشگاه سبب ایجاد یکپارچگی و کارایی بالای آن‌ها شده است. بر اساس ماموریت کلان مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد، انجام فعالیت‌ها و فرایندهای متنوع دانشگاه بر پایه فناوری‌های نوین و بهینه‌سازی و یکپارچه نمودن خدمات الکترونیکی از اهمیت بالایی برخوردار است. بر این اساس رسالت اداره سامانه‌های کاربردی مرکز در تهیه ابزارها و سرویس‌های الکترونیکی نیز مهم و راهبردی است. می‌توان گفت دانشگاه فردوسی مشهد تنها دانشگاهی است که تمامی سامانه‌های نرم‌افزاری آن به‌صورت یکپارچه و متمرکز طراحی، پیاده‌سازی و پشتیبانی می‌گردد که این سیاست سبب ارائه گستره وسیعی از خدمات الکترونیکی (از خدمات آموزشی و پژوهشی تا خدمات دانشجویی و رفاهی) به اعضای دانشگاه شده است.

این اداره در ساختار قبلی مرکز به‌عنوان واحد طرح و توسعه وجود داشت. در جدول زیر اسامی سرپرستان و مسوولانی که تاکنون در این اداره و واحد مسئولیت داشته‌اند، آمده است.

جدول (5) : مسوولان اداره سامانه‌های کاربردی مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد از سال 1380

نام و نام خانوادگی	آغاز تصدی	پایان تصدی
مهندس سیدامین حسینی‌سنو	1380	1385
مهندس داوود شکری	1385	1399
دکتر امید میلانی فرد	1399	ادامه دارد

8-1-1- خدمات اداره سامانه‌های کاربردی

8-1-1-1 توسعه و پشتیبانی سامانه‌های دانشگاه

در جدول زیر سامانه‌هایی که توسط اداره سامانه‌های کاربردی، طراحی، تحلیل، توسعه، پیاده‌سازی و پشتیبانی می‌شوند به همراه زیرسامانه‌های مرتبط معرفی شده است.

جدول (6) : نام سامانه‌ها و زیرسامانه‌های طراحی‌شده در مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات

ردیف	سامانه‌های حوزه معاونت آموزشی شامل زیر سامانه‌های
1	پذیرش ‌و ثبت‌نام
2	پذیرش‌کنکور اختصاصی‌ و مصاحبه و مدیریت پرونده ‌الکترونیکی
3	دانشجویی و اساتید
4	انتخاب واحد الکترونیکی
5	ثبت نمرات و امضای دیجیتال
6	آموزانه
7	تسویه حساب الکترونیکی
8	دبیرخانه دانشکده‌ها و مدیریت امورآموزشی
9	مدیریت دانش‌آموختگان و صدور گواهی‌ها
10	مدیریت پیام‌های دانشجویی
11	امور مالی دانشجویان
12	ارزشیابی الکترونیکی
13	تحصیلات تکمیلی
14	پرداخت الکترونیک
15	استاد راهنمای هوشمند
16	صدور کارت
17	مدیریت کلاس‌ها و برنامه‌ریزی هوشمند
18	کارآموزی
19	مرکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان
20	کالج
21	پرونده الکترونیک دانشجویی

ردیف	سامانه‌های حوزه معاونت پژوهشی شامل زیر سامانه‌های
1	مدیریت اطلاعات علمی اعضای هیئت علمی از جمله مقالات، کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها، اختراعات و اکتشافات، آثار بدیع هنری، ترجمه مقالات علمی، راه‌اندازی آزمایشگاه یا کارگاه، جزوه‌های تالیفی، برپایی نمایشگاه‌های پژوهشی - هنری و ...، فعالیت در امور اجرایی دانشگاه‌ها، پایان‌نامه‌های خارج از دانشگاه، درس‌های تدریس شده خارج از دانشگاه، سخنرانی‌های علمی، کارگاه‌ها، جوائز علمی و تقدیر و تشویق‌ها و کرسی‌های نظریه‌پردازی
2	مدیریت مجامع علمی خارج از کشور
3	مدیریت طرح‌های پژوهه
4	مدیریت فرم‌های فرصت مطالعاتی
5	مدیریت طرح تشویق مقالات
6	مدیریت برگزاری همایش‌های داخلی
7	مدیریت طرح‌های پژوهشی
8	مدیریت شرکت در کارگاه‌ها
۹	سامانه یکپارچه كتابخانه
۱۰	ترفيع
۱۱	طرح‌هاي پژوهشي برون دانشگاهي
۱۲	بانك تخصص‌هاي هيات علمي

ردیف	سامانه‌های حوزه معاونت‌های دانشجویی و فرهنگی و اجتماعی شامل زیر سامانه‌های
1	عملیات خوابگاه و امور خوابگاهی
2	عملیات وام
3	سامانه پایش سلامت
4	مرکز مشاوره
5	کمیته انضباطی
6	تغذیه دانشجویی
7	مدیریت فرهنگی
8	رای‌گیری الکترونیکی

ردیف	سامانه اداری و مالی شامل زیر سامانه‌های
1	تشکیلات سازمانی
2	کارگزینی کارکنان اعم از اعضای هیات علمی، کارمندان رسمی، پیمانی و قراردادی، بازنشستگان، اساتید حق‌التدریس و متفرقه
3	حقوق و دستمزد
4	جامع مالی
5	حسابداری
6	مدیریت جلسات
7	مدیریت پروژه‌های عمومی و پروژه‌های عمرانی
8	نظام پیشنهادها
9	حضور و غیاب
10	اموال و انبار
11	تامین و نگهداری کالا
12	تعمیرات و پشتیبانی
13	حراست
14	صدور کارت
15	کمیته انضباطی
16	مدیریت پرداخت الکترونیکی
17	مدیریت VOIP
18	آموزش کارکنان
19	مدیریت فرم‌ها و پرونده‌های الکترونیکی
20	نظارت و ارزیابی (پورتال دبیرخانه هیات نظارت و ارزیابی دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی خراسان رضوی شامل پنج پورتال دانشگاه علمی کاربردی، دانشگاه غیر دولتی، دانشگاه دولتی، دانشگاه آزاد و دانشگاه پیام نور) و چهار زیرسامانه مدیریت اطلاعات دانشگاه‌ها، گزارشات، مدیریت کاربران و مدیریت منابع اطلاعات
۲۱	سامانه گردش مكاتبات

ردیف	سامانه‌های حوزه معاونت طرح و برنامه شامل زیر سامانه‌های
1	انباره داده
2	سيستم اطلاعات مديران ارشد
3	سامانه كنترل برنامه‌ريزي راهبردي و تفضيلي

ردیف	سایر سامانه‌های کاربردی دانشگاه
1	سامانه کنترل تردد درب‌ها
2	سامانه نمابر سازمانی
3	سامانه مدیریت استخر تربیت بدنی
۴	سامانه حراست
۵	سامانه صدور کارت کارکنان و دانشجویان
۶	سامانه مدیریت پرونده های دانشجویی
۷	سامانه کنترل تردد خودروها (برچسب خودرو)
۸	سامانه جامع پیامک
۹	سامانه رستوران زیتون
۱۰	سامانه کنترل راه‌بندها
۱۱	سامانه مرکز رفاهی

8-1-1-2 توسعه و پشتیبانی پورتال پویا

با هدف یکپارچگی خدمات الکترونیکی ارائه شده به اعضای دانشگاه (دانشجویان، اعضای هیات علمی، کارکنان، بازنشستگان و دانش‌آموختگان)، پورتال یکپارچه ورود اعضا (پویا) در اداره سامانه‌های کاربردی طراحی و پیاده‌سازی شده است. اعضای دانشگاه با استفاده از پورتال پویا می‌توانند نسبت به انجام فعالیت‌های مختلف آموزشی، پژوهشی، دانشجویی و اداری و مالی خود از طریق یک درگاه اقدام نمایند. مهمترین ویژگی‌های این پورتال عبارتند از:

تجمیع خدمات مختلف الکترونیکی
استفاده از راهکار Single Sign On
یکپارچکی بانک‌های اطلاعاتی سامانه‌های آموزشی، پژوهشی، دانشجویی و اداری و مالی
ارتقا امنیت سامانه‌ها و استفاده از قفل سخت‌افزاری (توکن) برای درج و رویت اطلاعات مهم
ساختار کاربرپسند و کاربری آسان

8-1-1-3 توسعه و پشتیبانی سامانه‌های سدف

سامانه‌های دانشگاه فردوسی مشهد (سدف) مجموعه‌ای از سامانه‌های آموزشی، پژوهشی، دانشجویی و اداری و مالی است که مبتنی بر سکوی متن‌باز طراحی و پیاده‌سازی شده است و در حال توسعه می‌باشد. این سامانه‌ها موفق به کسب گواهی تائیدیه فنی نرم‌افزار از شورای عالی انفورماتیک با شماره 203731 در تاریخ 11/12/1388 شده است. با توجه به رویکرد دانشگاه فردوسی مشهد در این زمینه، سامانه‌های سدف در صورت درخواست دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی و با رعایت شرایط خاص به‌صورت رایگان و متن‌باز در اختیار آنان قرار می‌گیرد. تاکنون بسیاری از دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی از سراسر کشور نسبت به دریافت این سامانه اقدام نموده‌اند و برخی از آنان نیز در حال بهره‌برداری از آن هستند. در جدول زیر برخی از دانشگاه‌هایی که این سامانه را دریافت کرده‌اند، ذکر شده است.

جدول (7) : فهرست برخی از دانشگاه‌هایی که از سامانه‌های سدف را دریافت نموده‌اند

ردیف	نام دانشگاه
1	دانشگاه اصفهان
2	دانشگاه منابع طبيعي گرگان
3	دانشگاه صنعتی بیرجند
4	مجتمع آموزش عالی قوچان
5	دانشگاه بيرجند
6	دانشگاه صنعتی قم
7	دانشگاه كاشان
8	دانشگاه قم
9	مجتمع آموزش عالی نیشابور
10	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي خاوران
11	دانشگاه علوم پزشكي مشهد
12	دانشگاه علوم اسلامی رضوی
13	دانشگاه تربيت معلم سبزوار
14	دانشكده فني و مهندسي گلپايگان
15	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي مطهر
16	دانشگاه غير انتفاعي امام رضا (ع)
17	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي خيام
18	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي سجاد
19	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي حكمت رضوي
20	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي توس
21	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي اقبال لاهوري
22	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي بينالود
23	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي بهار
24	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي باقرالعلوم
25	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي فردوس
26	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي عطار
27	دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم
28	مؤسسات آموزشي جامعه‌الزهراء (س) قم
29	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي سلمان
30	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي خراسان
31	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي اشراق بجنورد
32	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي اسرار
33	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي شاندیز
34	مؤسسه آموزش عالي غير‌انتفاعي کاویان

8-1-1-4 مديريت بانك‌هاي اطلاعاتي و اعمال تدابير لازم امنيتي در خصوص سامانه‌های نرم‌افزاري

8-1-1-5 كنترل و نظارت بر تهيه يا خرید نرم‌افزارهای مورد نیاز تمام واحدهای دانشگاه در جهت یکنواختی و يكپارچگي سامانه‌ها و پشتيباني آن‌ها

8-1-1-6 مستندسازي كامل سامانه‌های نرم‌افزاري دانشگاه و تهيه گزارش‌های مورد نياز

8-1-1-7 ارايه مشاوره در امور طراحي و پياده‌سازي سامانه‌های اطلاعاتي دانشگاه

8-1-2- برنامه‌های آتی

نیازسنجی نرم‌افزاری واحدهای مختلف دانشگاه و طراحی و تولید سامانه‌های اطلاعاتی جدید
انتخاب راهكارهاي مناسب براي تهيه سامانه‌ها و تحلیل، طراحی، پیاده‌سازی، استقرار و توسعة آن‌ها با توجه به فناوري‌هاي نوين و ظرفیت‌های موجود دانشگاه
مهندسي مجدد، ارتقاء و به‌روزرساني سامانه‌های نرم‌افزاري
برنامه‌ریزی جهت طراحی و استقرار سامانه‌های نرم‌افزاري موردنیاز و پشتيباني آن‌ها
توسعه امکانات و تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و استفاده از فناوری‌های نوین
تحلیل، طراحی، پیاده‌سازی، بازنویسی، توسعه و ارتقای سامانه‌های

اعتبار پژوهه
پايان‌نامه‌ها
کارآموزي و كارورزي (بخش مربوط به اساتيد راهنما)
ارزيابي جامع ساليانه اساتيد
هيات جذب
چاپ و انتشار كتاب
ثبت نام کلاس‌های معاونت فرهنگی و اجتماعی
سامانه خوابگاه‌های خودگردان
سامانه خوابگاه‌های بنیاد
سامانه پرونده الکترونیکی دانشحویان در حوزه آموزشی
سامانه درخواست دانشنامه و مدارک
سامانه حقوق و دستمزد در سدف
سامانه کارگزینی و حقوق و دستمزد بازنشستگان در سدف
سامانه قراردادهای دانشگاه
سامانه جامع مدیریت تربیت بدنی دانشگاه

8-2- اداره سامانه‌های اطلاع‌رسانی

انتشار دانش و اطلاع‌رسانی علمی، پژوهشی و آموزشی یکی از رسالت‌های اصلی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی است، از این رو دانشگاه فردوسی مشهد نیز در سالیان گذشته حضور هدف‌مند و پویایی در فضای مجازی و اینترنت داشته است. وظیفه طراحی، توسعه و پشتیبانی وب‌گاه‌های دانشگاه بر عهده اداره سامانه‌های اطلاع‌رسانی مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات است. همچنین خدمات مهم توسعه و پشتیبانی سامانه‌های آموزش مجازی، سامانه مدیریت كنفرانس‌ها، مجلات، وبلاگ، و برخی سامانه‌های اطلاع‌رسانی دیگر، در حوزه کاری اين اداره مي‌باشد.

نشانی اینترنتی دانشگاه فردوسی مشهد www.um.ac.ir است و هم‌اکنون بیش از 400 وب‌گاه در زیرمجموعه این دامنه تعریف شده و فعال می‌باشد.

این اداره در ساختار قبلی مرکز به‌عنوان واحدآموزش و اطلاع‌رسانی وجود داشت. در جدول زیر اسامی سرپرستان و مسوولانی که تاکنون در این اداره و واحد مسئولیت داشته‌اند، آمده است.

جدول (8) : مسوولان اداره سامانه‌های اطلاع‌رسانی مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد از سال 1381

نام و نام خانوادگی	آغاز تصدی	پایان تصدی
مهندس شهره مرجانی	1381	ادامه دارد

8-2-1- خدمات اداره سامانه‌های اطلاع‌رسانی

8-2-1-1- تحليل، طراحي، توسعه، پياده‌سازي و پشتيباني از سامانه‌های اطلاع‌رسانی

وب‌گاه‌ اصلی دانشگاه و وب‌گاه خبری
وب‌گاه‌های معاونت‌ها، دانشکده‌ها و واحدها
سامانه‌های آموزش مجازی
سامانه مديريت صفحات خانگي اساتيد، کارکنان و دانشجويان تحصيلات تکميلي
سامانه مدیریت كنفرانس‌ها
سامانه‌ مدیریت مجلات
سامانه‌ مدیریت وبلاگ
سامانه دانش‌آموختگان
سامانه جستجوی بانک مقالات همایش‌ها
سامانه جستجوی مقالات اعضای دانشگاه و پایان نامه‌ها

8-2-2- برنامه‌های آتی

ارتقا و گسترش سامانه‌های آموزش مجازی
حفظ و ارتقای جایگاه دانشگاه در فضای مجازی
تغییر CMS وب‌گاه‌های دانشگاه
طراحی الگو و ساختار مناسب جهت وب‌گاه‌های دانشکده‌ها و گروه‌ها
بازبینی صفحات خانگی اعضای دانشگاه با نگاه ويژه به کاربری آسان و طراحی رابط کاربر مناسب
توسعه امکانات و تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و استفاده از فناوری‌های نوین

8-3- اداره زیرساخت شبکه و داده

اداره زیرساخت شبکه و داده مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وظیفه مدیریت سرویس‌دهندگان شبکه، طراحی، توسعه و پشتیبانی سرویس‌های شبکه، و طراحی، توسعه و پشتیبانی شبکه رایانه‌ای دانشگاه را بر عهده‌ دارد.

این اداره در ساختار قبلی مرکز تا سال 1388 به‌عنوان واحد شبکه و از این سال و با تفکیک وظایف به‌عنوان واحد خدمات شبکه و واحد ارتباطات وجود داشت همچنین از سال 1399 مجدداً ادغام شد و تحت عنوان واحد شبکه و ارتباطات فعالیت می‌کرد. در جدول زیر اسامی سرپرستان و مسوولانی که تاکنون در این اداره و واحد مسئولیت داشته‌اند، آمده است.

جدول (9) : مسوولان اداره زیرساخت شبکه و داده مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد از سال 1376

نام و نام خانوادگی	آغاز تصدی	پایان تصدی
مهندس سیدامین حسینی‌سنو (واحد شبکه و زیرساخت)	1376	1380
مهندس مهدیه کشمیری (واحد شبکه و زیرساخت)	1380	1386
مهندس یحیی محمدی (واحد شبکه و زیرساخت)	1386	1388
مهندس معصومه قهرمانی (واحد خدمات شبکه)	1388	1390
مهندس محمد فروغی (واحد خدمات شبکه)	1390	1391
مهندس یحیی محمدی (واحد ارتباطات)	1388	1389
مهندس معصومه قهرمانی (واحد خدمات شبکه)	1391	1393
مهندس مهدیه کشمیری (واحد ارتباطات)	1389	1393
مهندس مهدیه کشمیری (واحد شبکه و ارتباطات)	1393	1398
دکتر امید میلانی‌فرد (اداره زیرساخت شبکه و داده)	1398	1399
مهندس امیدرضا باقری (اداره زیرساخت شبکه و داده)	1399	ادامه دارد

8-3-1- خدمات اداره زیرساخت شبکه و داده

8-3-1-1- تحليل، طراحي، توسعه، نگهداري و پشتيباني شبكه اينترنت و اينترانت دانشگاه

8-3-1-2- توسعه ارتباطات پرديس

8-3-1-3- مديريت امنيت شبكه دانشگاه و جلوگيري از نفوذ و حمله به آن

8-3-1-4- مدیریت و نظارت بر شبكه‌هاي داخلي دانشكده‌ها و واحدها

8-3-1-5- طراحی و اجراي شبكه ارتباط بي‌سيم بين پرديس دانشگاه و واحدهاي خارج از دانشگاه

8-3-1-6- مشاوره، كنترل و نظارت بر تهيه يا خرید تجهيزات شبكه

8-3-1-7- تهیه پهنای باند دسترسی به اینترنت دانشگاه

یکی از شاخص‌های مهم در توسعه‌یافتگی مبتنی بر فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی، پهنای باند دسترسی به اینترنت است. تامین پهنای باند مطلوب دسترسی به اینترنت در دانشگاه فردوسی مشهد، یکی از دغدغه‌های مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه است. مدیریت این مهم در مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات بر عهده اداره زیرساخت شبکه و داده می‌باشد. در جدول زیر پهنای باند دسترسی به اینترنت دانشگاه فردوسی مشهد در سال‌های گذشته آمده است.

جدول (10) : پهنای باند دسترسی به اینترنت دانشگاه فردوسی مشهد

سال	پهنای باند	واحد
1378	277/0	Mbps
1379	320/0	Mbps
1380	576/0	Mbps
1381	576/0	Mbps
1382	2	Mbps
1383	7/8	Mbps
1384	5/13	Mbps
1385	5/23	Mbps
1386	35	Mbps
1387	50	Mbps
1388	90	Mbps
1389	152	Mbps
1390	159	Mbps
1391	171	Mbps
1392	326	Mbps
1393	481	Mbps
1394	481	Mbps
1395	481	Mbps
1396	791	Mbps
1397	791	Mbps
1398	801	Mbps
1399	781	Mbps
1400	781	Mbps

8-3-1-8- مديريت امنيت سرویس‌های شبكه دانشگاه و ایجاد فایروال‌های لازم جهت جلوگیری از نفوذ به شبکه

8-3-1-9- مدیریت ثبت دامنه‌های اینترنتی و اینترانتی دانشگاه

8-3-1-10- مدیریت سیستم احراز هویت مرکزی مبتنی بر LDAP

8-3-1-11- مدیریت و ارتقای کیفیت سیستم پست الکترونیک کاربران دانشگاه

8-3-1-12- مدیریت کنترل پهنای باند و حجم دانلود کاربران اینترنتی دانشگاه اعم از VPN، Proxy و . . .

8-3-1-13- استقرار، مدیریت و ارتقای سامانه مانیتورینگ کلیه تجهیزات سخت‌افزاری، شبکه، نرم‌افزاری، تجهیزات برق اضطراری، دوربین ها و . . . با استفاده از فناوری‌های نوین جهت اعلام آنلاین اخطارها به متصدیان و مدیران مربوطه

8-3-1-14- تهیه نسخه های پشتیبان از کلیه اطلاعات شبکه کاربران به‌صورت مدون و در بازه‌های زمانی تعریف شده

8-3-1-15- مستندسازي کلیه سرویس‌ها و خدمات ارائه شده در اداره و تدوين گزارش‌های مورد نياز

8-3-1-16- ارائه خدمات مشاوره فنی به سایر سازمان‌ها و مراکز آموزش عالی

8-3-1-17- مطالعه و تحقیق در زمینه ارائه سرویس‌های جدید شبکه با درجه اطمینان و پایداری مناسب

8-3-1-18- ارتباط و هماهنگي‌ با متصديان امور رايانه دانشكده‌ها و واحدها و در صورت نیاز برگزاری دوره‌های آموزشی

8-3-1-19- مدیریت و نظارت بر دسترسی کاربران شبکه دانشگاه به سایت‌ها و سامانه های خارج از شبکه

8-3-1-20- پیگیری و تهیه گزارشات مورد نیاز در زمینه رخنه‌های امنیتی ایجاد شده در شبکه دانشگاه، همکاری با آزمایشگاه آپا، همکاری با پلیس فتا و ارائه گزارش‌های موردنیاز

8-3-2- برنامه‌های آتی

ارتقای شبكه اينترنت و اينترانت دانشگاه
توسعه شبكه ارتباط بي‌سيم پرديس دانشگاه
ارتقای امنیت شبکه رایانه‌ای دانشگاه
طراحی و پیاده‌سازی سرویس‌های جدید مبتنی بر فناوری‌های نوین
افزایش کیفیت خدمات و سرویس‌های شبکه
ارتقای امنیتی سرویس‌های شبکه
توسعه امکانات و تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و استفاده از فناوری‌های نوین

8-4- اداره پشتیبانی خدمات فناوری اطلاعات

اداره پشتيباني خدمات فناوری اطلاعات مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات عهده‌دار هماهنگي، ساماندهي و پشتيباني سخت‌افزاري و نرم‌افزاري تجهيزات رايانه‌اي دانشگاه و نظارت بر تهيه آن‌ها است.

فناوری‌های نوین ارائه‌شده در حوزه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی و لزوم پژوهش در این زمینه و کاربری آن‌ها در دانشگاه، موجب ایجاد واحد تحقیق و توسعه و محاسبات سنگین در سال 1391 در مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات شد که در سال 1393 واحد پشتیبانی و واحد تحقیق و توسعه و محاسبات سنگین با هم ادغا شدند و واحد پشتیبانی فنی تشکیل شد و از سال 1399 نیز با نام اداره پشتیبانی خدمات فناوری اطلاعات مشغول به کار است. در جدول زیر اسامی سرپرستان و مسوولانی که تاکنون در این واحد و اداره مسئولیت داشته‌اند، آمده است.

جدول (11) : مسوولان اداره پشتیبانی خدمات فناوری اطلاعات مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد از سال 1378

نام و نام خانوادگی	آغاز تصدی	پایان تصدی
مهندس عیسی آرامجو (واحد پشتیبانی)	1378	1389
مهندس یحیی محمدی (واحد پشتیبانی)	1389	1393
مهندس محمد فروغی (واحد تحقیق و توسعه و محاسبات سنگین)	1391	1393
مهندس محمد فروغی (واحد پشتیبانی فنی)	1393	1394
مهندس مرتضی اشراقی (واحد پشتیبانی فنی)	1394	1396
مهندس معصومه قهرمانی (واحد پشتیبانی فنی)	1396	1399
مهندس داوود شکری (اداره پشتیبانی خدمات فناوری اطلاعات(	1399	ادامه دارد

8-4-1- خدمات اداره پشتیبانی خدمات فناوری اطلاعات

8-4-1-1- ارايه مشاوره در امور فني و پشتيباني و كنترل و نظارت بر خريد تجهيزات رايانه‌اي

8-4-1-2- طراحی، توسعه و پشتیبانی شبکه مخابرات دانشگاه مبتنی بر سامانه مرکز تلفن مبتنی بر IP (VOIP)

8-4-1-3- تحقيق و كارشناسي در خصوص فناوري‌هاي سخت‌افزاري جديد و مورد نياز دانشگاه

8-4-1-4- تحقيق در مورد تعمير و پشتيباني تجهيزات جديد و خاص

8-4-1-5- تعميرات و پشتيباني تجهيزات رايانه‌اي مركز و آن بخش از تعميرات دانشكده‌ها كه در محل قابل انجام نباشد

8-4-1-6- مراجعه به دانشكده‌ها در مواقع ضروري و رفع نياز آن‌ها

8-4-1-7- كمك به جذب نيروهاي متخصص امور رايانه مورد نياز دانشكده‌ها (شناسايي افراد مستعد، مصاحبه اوليه، معرفي)

8-4-1-8- ارتباط و هماهنگي‌هاي لازم با متصديان امور رايانه دانشكده‌ها و واحدها

8-4-1-9- اطلاع‌رساني به كاربران دانشگاه در خصوص خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات

8-4-1-10- پاسخ‌گویی به کاربران دانشگاه در خصوص خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات

8-4-1-11- تقويت، تسريع، و تسهيل روند مشاوره فني (اخذ مجوز خريد تجهيزات)

8-4-1-12- تحقیق و توسعه به‌منظور کاربست فناوری‌های نوین

8-4-1-13- اطلاع‌رسانی به کاربران در رابطه گردش کار، نحوه استفاده، قابلیت‌ها و فناوری‌های جدید

8-4-1-14- برگزاری همایش‌ها و کارگاه‌های آموزشی و تشریح نحوه استفاده از امکانات

8-4-1-15- هماهنگی و مدیریت امور کارآموزان مرکز

8-4-1-16- مستندسازي فعاليت‌ها و تهيه گزارشات مورد نياز

8-4-1-17- ارائه خدمات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در دانشکده‌ها و مراکز مستقل

9- راهنمای تماس

نشانی پستی	مشهد – میدان آزادی – پردیس دانشگاه فردوسی مشهد مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات
مرکز تلفن	38803000 - 051
شماره تلفن دفتر رئیس مرکز	38803212 - 051
شماره مرکز پاسخ‌گویی	38803030 - 051
شماره نمابر دبیرخانه	38807070 - 051
وب‌گاه	http://ict.um.ac.ir
رایانامه	این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
سامانه 118 دانشگاه فردوسی مشهد	http://118.um.ac.ir

[1] Open Source Platform

[2] Linux-Apache-MySQL-PHP

: تعداد بازدید: 3507

معرفی جامع مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه فردوسی مشهد

1- مقدمه